نووسینی: شێركۆ شێخ نوری
سەرت هەڵێنە روو لەگەردوون كە
تەماشای بڵێسەی پیرەدەروون كە
“ماملێ”ی هێژا و نەمر، “ماملێ”ی زەمانە و یادی‌بەخێر و شاری دڵم و هاوار هاوارە و شوانە و شەنگە بێری و بازی بێریان، شەوانەی شوانی.
“ماملێ”ی لالە بەدەستان و هاواری خەڵكی، كاروانە و ڕاوچیان و كۆچی سور، دەروا و بەجێم دێڵێت و وەرە حەیران و كانێ مرادان و فاتمۆكێ و بولبولی شەیدا.
“ماملێ”ی شاربەشار و بارانە و مەلەك لەبەر نانی و ئەرێ گووڵێ و ئای فەلەك و باخەوان من غەریبم.
“ماملێ”ی كاتی بەهارە و بەهاران خۆشە زمزیران و بابچینە ناو شلێران و هاتم بەبۆنەی خاڵان و پەرێشانم من دەنالێنم و خاكی كۆچەی یارەكەم و دەمێك ساقی دەمت بێنە و سەدان ئاواز و گۆرانی تر.
“ماملێ” ی مامۆستای بەستە، مەقام و ئاوازی نەتەوایەتی كوردی. رابەر و پێشەنگی هونەری ڕەسەنی گۆرانی كوردی.
“ماملێ”ی خاوەنی كەسایەتییەكی ناسراو ، پایەبەرز ، بەرێز و خۆنەویستی پالە و ڕەنجدەرانی گوند و شار.
“ماملێ”ی خۆشەویستی گەل و خاك و نیشتمان و تەكیە و زیارتگای عاشقان و …
كێ هەیە نەیناسێ؟ چ لە دوور چ لەنزیك ئاشنایەتی لەگەڵ خودی خۆی دا یان، لەگەڵ گۆرانی و ئاوازەكانی ئەم دەنگە بەسۆزە دا نەبووبێت؟
ئەو نەمرە لەمێژ ساڵە هاواڵ و هاودەمی ژیانمان بووە. گەلێك هەوراز و نشێوی بریووە، هۆبە هۆبە شاربەشار ، ماڵ‌بەماڵ و گوندبەگوند لەدەرگا و دەروازەی ڕۆحمانی داوە. زۆر هەوار و مێرگ، سەیرانگا و كوێستانی بەسەر كردۆتەوە. گەڵیك بەزم و ئاهەنگی گێراوە. بۆ كۆڕپەڵە و جگەر گۆشە ساواكانی كورد، “لایەلایە”ی بەزمانی شیرینی كوردی چڕیوە. بە دەنگە پڕسۆزەكەی ماندووبوونی لە لەشی ڕەنجبەران داماڵیوە و خەرمان بەرەكەتی بە پاڵە و جوتیاران وتۆتەوە. دەستخۆشی لە ڕاوچیان كردووە.
هەر لە رێگای گۆرانی و ئاوازەكانییەوە بە هەڵبژاردنی هەڵبەستی شیاو و شێعری هەستبزوێن، سڵاوی شۆرشگێڕانەی ئاراستەی پێشمەرگە و شۆرشگێرانی كورد كردووە. لەناو شاكارە جوانەكانی ناو باغ و گوڵزارە شێعرییەکەی مامۆستای پایەبەرز، مام “هێمن” دا، گوڵچنی هۆنراوەی كردووە و ئەو دوو شاكارە جوانەی لەناو چوارچێوەی ئاواز و مێلۆدییەكەیدا رازاندۆتەوە بۆ هەردوو شێرەژن، خاتوو ئەختەر (1) و ئەوەی تر بۆ خوشكی خۆراگر و شۆرشگێر و قارەمانی میلەتەكەمان خاتوو “لەیلا قاسم”ی ڕووسوور.
لە هەر هەڵبەستێك چەند دێر دەكەم بە دیاری.
بۆ ئەختەر:
ئەختەر كچی كوردی چاومەست
ئیلهام بەخشی شێعری پڕهەست
ئەی پێشمەرگەی میللەت‌پەرسەت
كە دیتمی تفەنگ بەدەست
زانیم گووڵی هیوا پشكووت
بەیانی ئازادی ئەنگووت
……………………………………………
بۆ شەهید لەیلا قاسم:
كە تۆ تۆرای لەچاوم وەک خەوی من
لە بسكت ڕەشترە مانگە شەوی من
برۆ مەجنون بە لەیلای خۆت مەنازە
كە ناوبانگی پتر دەركرد ئەوی من
بزەی هاتێ و گوتی جەلادی خوێری
بەكەیفی خۆت پەتت باوێژە ئەستۆم
ئەوە پەت نیە میداڵی ئیفتیخارە
كە بوومە قارەمانی میللەتی خۆم
ئەمانە و سەدان ئاواز و مەقامی بەجۆش و بەپێزی وتووە پێشكەشی بە كۆمەڵگا و بە میللەتی كوردی كردووە. هەر لەرێی هونەرەكەیەوە خزمەتێكی زۆری فەرهەنگی کورد بەخشیوە. هەرگیز لە خزمەتکردنی گەل ونیشتمانەكەی درێغی نەكردووە. بەردەوام لە بەرەی گەل بووە و لە دەستەڵات و خودانی دراو دووری کردووە.
بژاردەکردنی هەڵبەستی ڕەسەن و لەقاڵبگردنییان بە مێلۆدی ڕەسەنی کوردەواری و چڕینەوەیان بۆ گەل، ڕێچکەی خەباتی ئەم هونەرمەندە بووە کە کاریگەری داناوە لەسەر کۆمەڵگای خۆی و لە گوێرەی پۆشینی جل و هەڵس‌وکەوت ڕۆژانە و کولتووری نەتەوەییمان دا ڕەنگیان داوەتەوە. لە زەمنێک دا کە بە دژوارترین شێوە سیاسەتی تواندنەوەی دژی نەتەوەمان پەیڕەو دەکرا ، ئەوە ماملێ و هونەرمەندان بوون کە ئەرکی پاراستنی وشە و فەرهەنگی کوردییان گرتە ئەستۆ و سنگ بە سنگ بە نەوەی ئەمڕۆیان سپارد.
بەڵی، “ماملێ”ی ناودڵان، هەمیشە مزگێنیدەری پەپولەی ئارەزوی ژین و شادی بوو. بۆ دەردی دووری هەتوان و سارێژكەری برین و زام و ئازارەكان بوو. فێنكکەرەوەی دڵانی گڕگرتوو و خەمرەوێنی دڵی ڕێبوارانی ڕێی ئازادی خاکی وەتەن بوو.
یادت بەخێر “ماملێ”ی دڵان
(1) خێزان و هاوسەری “رەشۆڵ”ی هونەرمەند كەلەسالی (1956) لە خۆپیشاندانەكەی بەردەمی سەرا كاتێ تەرمی پیرۆزی یەكەم مەلیكی كوردستان شیخ محمودی حەفید گەیشتەوە سلیمانی
